کودک من حرف نمی زند (فرآیند رشد زبان در کودک و عوامل موثر در آن)
قبل از اینکه کودک اولین کلمه ها را بیان کند،
به سمت آگاهی از زبان بومی خود و صحبت کردن، پیشرفت قابل توجهی می کند.
آنها دقیقا به واحد های گفتاری معنی دار گوش می دهند و صداهای گفتار مانند از خود در می آورند.
ما بزرگسالان نیز غیر از پاسخ دادن، کمک چندانی نیم توانیم بکنیم.
شروع صداهای کودک:
کودکان در حدود ۲ ماهگی زمزمه های اولیه و صداهای خوشایندی از خود در می آورند.
به تدریج از ۶ ماهگی غان و غون کردن ها شروع می شود،
به این صورت که نوباوه ترکیبات بی صداو صدادار را در رشته های طولانی مانند «بابابابابابا» یا « نانانانا» تکرار می کند.
نوباوه در ۶ ماهگی معنی کلمات را نیز متوجه می شود
وقتی کودک ۶ ماهه کلمه «ماما» یا «بابا» را در حال نگاه کردن به ویدئوهای والدین خود شنیدند،
به ویدیوی والدی که نامیده شده بود طولانی تر نگاه کردند.
کودکان در همه جای دنیا تقریبا در سنین یکسانی غان و غون کردن را شروع می کنند.
اما برای اینکه این غان و غون ها رشد کند ، احتیاج است که نوباوه گفتار انسان را بشنود.
وقتی مراقبت کننده به غان و غون های نوباوه پاسخ می دهد،
نو باوه به زبان گفتاری گوش می دهد و غان و غون خود را تغییر می دهند
تا الگوی های صوتی ، مانند گفتار بزرگسالان را شامل شود.
توجه کودک به تمرکز دیگران:
در ۱۰ یا ۱۱ ماهگی نوباوه متوجه می شود که تمرکز دیگران اطلاعاتی را درباره مقاصد ارتباطی آن ها تامین می کند
مانند زمانی که بزرگسال به اشیا یا رویدادی اشاره می کند
و کودک هم توجه خود را به آن معطوف می کند و بزرگسال آن را می نامد،
همین موضوع به رشد اولیه زبان کمک بسیاری می کند.
به این فرآیند توجه مشترک می گویند که کودکانی که این توجه مشترک را تجربه می کنند
و توجه را به مدت طولانی تر حفظ می کنند، زبان را بیشتر درک می کنند
و حرکات و کلمات معنی دار را زودتر تولید می کنند و رشد واژگان سریعتری را نشان می دهند.
حظور فعال تر:
در ۱۲ ماهگی کودکان به طور فعالتری در بازی ها مشارکت می کنند
و نقش هایی را با مراقبت کننده تبادل می کنند.
آن ها به این طریق رعایت نوبت در گفتگو را تمرین می کنند
که برای فراگیری زبان و مهارت های ارتباطی ضروری است.
پختگی بازی و آواگری های نوباوگان در بازی ها ،پیشرفت زبان در سال دوم را پیش بینی می کند.
در پایان سال اول نوباوه برای هدایت کردن توجه بزرگسال ، تاثیر گذاشتن بر رفتار آن ها و انتقال دادن اطلاعات مفید،
از حرکات ایما و اشاره پیش کلامی استفاده می کند.
مثلا اسباب بازی را بالا می گیرد تا آن را نشان دهد و بزرگسال به حرکات ایما و اشاره او پاسخ می دهد
و آن ها را نام میبرد : اون خرس تو هست یا به شیرینی اشاره می کند
و بزرگسال پاسخ میدهد : تو شیرینی می خوای؟
کودک به این طریق یاد میگیرد که استفاده از زبان به نتایج مطلوب تری منجر می شود.
ادغام کلمات با حرکات:
طولی نمی کشد که آن ها کلمات را با حرکات ایما و اشاره ادغام می کند
و از این حرکات برای گسترش پیام کلامی خود استفاده می نماید
مثلا در حالی که می گوید «بده» به اسباب بازی اشاره می کند
و کم کم حرکات ایما و اشاره کاهش می یابد و کلمات حاکم می شوند.
با این حال ، هر چه کودک نوپا این ترکیبات کلمه –حرکات ایما و اشاره را زودتر تولید کند،
رشد واژگان آن ها سریعتر می شود،
در پایان سال دوم زودتر اظهارات دو کلمه ایی تولید می کنند
و در سه و نیم سالگی جملات آن ها پیچیده تر می شوند.
عوامل تاثیگذار در رشد زبان کودک:
به طور کلی در رشد زبان عوامل ژنتیک، محیط اجتماعی کودک، جنسیت کودک،
خلق و خوی او، کیفیت گفتگوی مراقب و کودک تاثیر بسیار زیادی دارد.
به طور مثال والدینی که در آنها تاخیر زبانی وجود دارد
به احتمال بیشتری کودک آنها نیز تاخیر زبانی خواهد داشت.
یا دختران معمولا زودتر از پسران شروع به صحبت کردن می کنند
توجیه این موضوع سرعت رسش جسمانی دختران است
که تصور می شود به رشد زودتر نیمکره چپ مغز کمک می کند.
یا کودکان خجالتی اغلب قبل از اینکه سعی کنند حرف بزنند،
منتظر می مانند تا مقدار زیادی از کلمات را درک و ذخیره کنند.
یا کودکان با خلق و خوی منفی به دلیل واکنش پذیری هیجانی زیاد،
از پردازش اطلاعات زبانی منحرف می شوند و دیر تر حرف می زنند.
کیفیت گفتگوی مراقب–کودک و پرمایگی واژگان بزرگسالان نیز نقش نیرومندی ایفا می کند.
به نظر می رسد کلمات رایجی که برای اشیا به کار برده می شود
ابتدا در گفتار کودکان نوپا آشکار می شود
و هر چه مراقب از اسم خاصی بیشتر استفاده کند کودکان زودتر آن ها را تولید خواهند کرد.
کتاب خوانی محدود والد_کودک عامل مهمی در دیر آموزی زبان به کودکان است.
هر چه ساعت کتاب خوانین برای کودک کمتر باشد خزانه لغات کودک محدودتر،
و در دوران مدرسه نیز روخوانی را دیرتر فرا می گیرد.
چگونه کودکم را به حرف بیاورم؟ (راهکارهایی جهت رشد زبان و گفتار در کودکان)
با توجه به آن چه که در مطلب «کودک من حرف نمی زند (فرآیند رشد زبان در کودک و عوامل موثر در آن)»
گفته شد علت تاخیر زبان در کودکان را متوجه شدیم
اما چکار هایی می توانیم برای زبان آموزی کوکان انجام بدهیم؟
در مورد تاخیر زبانی، به طور کلی می توان گفت که گفتگو کردن با کودک بسیار مهم است.
وقتی صحبت می کند با دقت گوش کنید.
حتی اگر زمان زیادی می برد، با او وارد تعامل شوید.
-
از گفتار های کودکانه استفاده کنید
نوعی ارتباط که از جملات کوتاه با صدای زیر، بیان اغراق آمیز، تلفظ روشن،
مکث هایی بین قطعه ها و تکرار کلمات جدید در موقعیت های مختلف تشکیل می شود
و بسیار برای زبان آموزی کودکان موثر است.
می توانید با پرسیدن سوالهای تحریک کننده کودک را به حرف زدن تشویق کنید
تا ایده های خود را بیان کند.
پرسیدن سوالاتی که پاسخ دقیقی را می طلبد، مثلا چه بازی دوست داری؟
چطوری بریم پیش مامان بزرگ یا …نامیدن اشیا و رویدادها و اشاره به آن ها که توجه کودک را جلب کند.
زمانی که کودک با ایما و اشاره منظورش را می گوید
شما در پاسخ به او منظورش را نام ببرید.
مثلا می گوید «بریم» مراقب بگوید «پارک بریم بازی کنی» -
بازی های تعاملی انجام دهید
مثل دالی موشه، گرگم به هوا، خاله بازی، توپ بازی
و در حین بازی با کودگ حرف بزنید شعر بخوانید و آن را ریتمیک کنید که خیلی کمک کننده است.
خواندن کتاب قصه با تصاویر جذاب و او را به گفتگو در باره عکس ها ترغیب کنید.
خواندن شعر برای او مفید است و از او همراهی بخواهید
مخصوصا اگر شعر را ریتمیک برای کودک بخوانید . -
می توانید از کتاب های قصه صوتی کمک بگیرید
به این دلیل که دایره لغات کودکان را گسترش می دهد
و هم از طریق شنیدن ، به کودک کمک می کند تلفظ کلمات را یاد بگیرد. -
بازی با کارت های عکس دار کمک کننده است.
کارت هایی تهیه کنید که عکس میوه یا حیوان یا اشیا مورد علاقه کودک داشته باشد.
در تعامل با کودک کارت مربوطه را به اون نشان داده
و از او بخواهید اسم حیوان یا اشیای روی کارت را بیان کند.
یا اسم حیوان یا اشیا را بگویید از او بخواهید آن را از بین کارت ها پیدا کند. -
بازی هایی مثل ساز دهنی یا حباب بازی هم به تقویت عضلات دهان و لب کودک
و هم چنین کمک به کنترل تنفس او کمک میکند و برای تکلم مفید است.
-
تماشای تلویزیون را محدود کنید.
چون کودکانی که مدت طولانی ای تلویزیون نگاه می کنند
پیشرفت آن ها در تلفظ کلمات کندتر خواهد بود و دیرتر زبان می آموزند.
چه زمانی نگران دیر زبان باز کردن کودک شویم؟
اگر کودکی صحبت نکند یا خیلی کم صحبت کند والدین او در چه مقطعی باید نگران شوند
و حتما به گفتار درمانگر باید مراجعه کنند:
غان و غون کردن دیر هنگام با توجه به سنی که در مطلب «کودک من حرف نمی زند» ذکر شد
ممکن است علامت رشد زبان کند باشد که با مداخله به موقع می توان از آن پیشگیری کرد.
در یک سالگی: فرزندتان سعی نکند کلمات بی معنی را به زبان آورد،
و به نظر نمی رسد درک درستی از سخن گفتن شما داشته باشد یا از دستورات ساده پیروی نمی کنند.
در هجده ماهگی: هنوز اولین کلمه خود را نگفته است.
در دو سالگی: برای رساندن مقصود خود تنها از اشاره کردن استفاده می کند
یا در بیان افکار خود در قالب کلمات مشکل دارند که به درمان فوری نیاز دارند.
در دو نیم سالگی :کمتر از ۵۰ لغت را می داند و توانایی ساختن جملات دو کلمه ایی را ندارد.
سه سالگی : افراد غریبه نمی توانند مفهوم سخنان او را درک کنند.
بعد از دو سال ونیمگی بهتر است حتما از گفتار درمانگر کمک بخواهید.
