درمان فوبیا

فوبیا و انواع آن را بشناسید

فوبیا یا هراس، نوعی واکنش ترس ‌شدید، بیمارگونه و غیرمنطقی است.
اگر دچار فوبیا باشید، موقع روبه‌روشدن با منبع ترس خود، دچار احساس هراس شدیدی می‌شوید.
این احساس ممکن است در ارتباط با برخی مکان‌ها، موقعیت‌ها، اشیا و جانوران به وجود بیاید.
مثلا شاید کمتر کسی را بشناسید که از مار نترسد اما مبتلایان به بیماری فوبیا
احتمال دارد حتی زمانی از شنیدن اسم مار در جایی که اصلا خطری تهدیدشان نمی کند،
اضطراب پیدا کنند یا حتی از دیدن فیلمی که در آن مار هست،
ترس و واهمه داشته و دچار ترس و اضطراب شدید بشوند
پس مار برای همه ما ترسناک می باشد،
اما ترس مبتلایان به بیماری فوبیا یک ترس غیر منطقی و غیر معمول می باشد.

انواع فوبیا

• فوبیای خاص (ساده) که شایع‌ترین فوبیا است و بر روی اشیاء خاص تمرکز دارد.
• فوبیای اجتماعی که باعث اضطراب شدید در موقعیت‌های اجتماعی یا عمومی می‌شود.
  از این نوع از فوبیا در آخرین نسخه راهنمای تشخیص اختلالات روانی (DSM-5) با نام اضطراب اجتماعی یاد می‌شود.
• آگورافوبیا یا ترس از تنها بودن در مکان‌های عمومی که نشود به راحتی از آنجا فرار کرد.

فوبیاهای خاص را می‌توانیم به چند شاخه بخش‌بندی کنیم:

1. فوبیای حیوانات و جانداران:‌

   ترس از مار، عنکبوت، سگ، گربه، کرم، مورچه و …

2. فوبیای موقعیتی:

   آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های باز، کلاستروفوبیا یا ترس از مکان‌های بسته،
   ترس از آسانسور، مترو، رانندگی، تاریکی، بلندی، دریا و …

3. فوبیای پزشکی :

   ترس از دندان‌پزشکی ، تزریق، دارو، پزشک، خون، زخم و …

4. فوبیای اجتماعی:

   اضطراب اجتماعی، ترس از دزدیده شدن، ترس از مسخره شدن و …

5. دیگر فوبیاها:‌

   ترس از هر چیزی که در گروه‌های بالا نباشد مانند ترس از عروسک، سوزن، موبایل و…

فوبیا اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی):

افراد با فوبی اجتماعی از موقعیت های اجتماعی که ممکن است در آنها تحقیر شده، شرمسار شده یا مورد قضاوت دیگران قرار گیرند می ترسند.
آنها خصوصاً زمانی مضطرب می شوند که افراد حاضر در آن موقعیت را نمی شناسند.
این ترس می تواند محدود به عملکرد مانند سخنرانی کردن، کنسرت یا ارائه کاری باشد.
یا می تواند عمومی تر باشد به طوری که شخص با فوبی از بیشتر موقعیت های اجتماعی
مانند غذا خوردن در ملأ عام یا استفاده از دستشویی عمومی اجتناب کند.
به نظر می رسد که فوبی اجتماعی در خانواده ها وجود داشته باشد.
افرادی که در کودکی خجالتی یا منزوی بودند یا تجربه های اجتماعی منفی یا ناخوشایندی داشته اند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.

آگورا فوبیا: (هراس از مکان های باز):

ترس از قرار گرفتن در مکان های عمومی است که خروج ناگهانی از آنها ممکن است سخت یا خجالت آور باشد.
شخص با آگورافوبیا ممکن است از رفتن به سینما یا کنسرت یا سفر با اتوبوس یا قطار اجتناب کند.
این نوع فوبی مجزا است زیرا با وحشت زدگی (ترس شدید بعلاوه علائم جسمانی ناراحت کننده
همچون لرزه ، تپش قلب و عرق کردن) مرتبط است .

تفاوت فوبیا و ترس

ترس ما را از خطر در امان نگه می دارد.
فوبیا زیاد کاری با خطر ندارد.
بسیاری از مردم با فوبیا درگیر هستند،
برای مثال ترس غیر منطقی از برخورد با موقعیتی خاص، فعالیتی خاص، و یا جسمی خاص.
فردی که دچار فوبیا است شاید بداند ترس و اضطرابی که دارد غیر موجه است،
اما نمی تواند کاری برای این احساس بکند.
برخی از فوبیا ها بسیار شدید هستند طوری که ممکن است فرد را فلج کنند.
در ادامه خواهید دید چه چیزهایی مردم را می ترساند.

فوبیا در کودکان

فوبیا در بچه ها نیز هست  اما تشخیص آن بسیار  سخت تر است.
بچه ها به صورت طبیعی از برخی حیوانات یا شرایط واهمه یا ترس دارند
اما ترسی، فوبیا تلقی می شود که متناسب با سن و شرایط کودک ها نباشد.
مثلا یک کودک احتمال دارد  از قرار گرفتن در آسانسوری به جز آسانسور منزل خودشان ترس داشته باشد.
در هر صورت این ترس برای کودک طبیعی می باشد
اما اگر کودکی حتی با والدینش نیز حاضر به استفاده از آسانسور نیست،
ترسش می تواند یک ترس غیر طبیعی محسوب شود و به عنوان فوبیا دسته بندی شود.

پیامدهای فوبیا در کودکان

کودکان مبتلا به فوبی، در مواجهه با محرک  هراس آور، بلافاصله دچار اضطراب می‌شوند
که به صورت گریه کردن، سر و صدا راه انداختن، سفت شدن اندام‌ها یا چسبیدن به دیگران ظاهر می‌شود.
در برخی از کودکان، فوبی به صورت عدم تمایل برای برقراری ارتباط با افراد ناشناس می‌باشد
و هنگام حضور در کنار سایر همسالان یا بزرگسالان صورتشان سرخ می‌شود،
سکوت می‌کنند، به والدینشان می‌چسبند یا سعی می‌کنند مخفی شوند.
این اختلال باعث اجتناب و محدود شدن فعالیت‌های کودک شده
و در برخی از کودکان باعث کناره گیری از موقعیت‌های اجتماعی می‌شود.
در نهایت به منزوی و گوشه گیر شدن کودک منجر می‌شود.

علت فوبیا‌ چیست؟

عوامل ژنتیکی و محیطی، ممکن است یکی از علل بروز فوبیا باشند.
کودکانی که یکی از بستگان نزدیک آنها دچار اختلال اضطراب فراگیر باشد،
بیشتر در معرض ابتلا به فوبیا و مراجعه به متخصص درمان فوبیا‌ هستند.
تجربه‌ی حوادث ناراحت‌کننده مانند تجربه‌ی تصادف یا غرق‌شدگی هم ممکن است باعث بروز فوبیا شود.
قرارگرفتن در ارتفاع بسیار زیاد یا گازگرفته‌شدن توسط حیوانات یا گزش حشرات، همگی ممکن است از عوامل بروز فوبیا باشند.

افرادی که درمان‌های پزشکی سنگین را پشت سر می‌گذارند
یا افرادی که دچار مشکلات پزشکی هستند، عموما بیشتر دچار هراس می‌شوند.
همچنین فوبیا در بین افرادی که دچار ضربه‌های مغزی شده‌اند، شیوع بسیار بالایی دارد.
مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی و همچنین افسردگی، در بروز هراس یا فوبیا نقش دارند.

عوامل موثر در فوبیا‌‌ کدامند؟

برخی از مطالعات روانشناسی نشان می دهد که
هراس به عنوان مکانیسم دفاعی برای تکانه های خطر ناک و نا مقبول می دانند
و برخی تحقیقات دیگر نشان می دهد که
این اختلال به دلیل ترس های آموخته شده ای هستند که در گذشته با یادگیری مشاهده ای یا شرطی شدن تجربه کرده است.
تجربه کردن حوادث های ناگوار مانند تصادف، قرار گرفتن در ارتفاع زیاد، گزش از سوی حیوانات
و آسیب رسیدن به فرد ممکن است در بروز آن تاثیر داشته باشد
علاوه بر آن  عومل ژنتیکی و فیزیولوژیکی نیز در بروز فوبیا‌ تاثیر دارد.

با ترس های غیر معقولم چه کنم؟

درمان فوبیا‌ در کودکان و بزرگسالان بسیار مهم است
زیرا فوبیا از آن جایی که باعث ایجاد مشکلات شدید در زندگی فرد می شود
و او را از انجام دادن بسیاری از  فعالیت های روزمره و یا رفتن به برخی مکان ها باز می دارد.
برای درمان فوبیا می توان از طریق مشاوره درمان فوبیا و ترس و روان درمانی و دارو درمانی
و یا ترکیبی از آن دو جهت اثر گذاری بهتر استفاده کرد .

حساسیت زدایی منظم جز شیوه های رفتار درمانی می باشد
که در آن شخص به طور واقعی یا خیالی با وضعیت ترسناک مواجه می شود
و امروزه برخی از درمانگر ها به کمک فنآوری واقعیت مجازی در مقایسه با تجسم ذهنی وضعیت زنده تری ایجاد می کنند.
در حساسیت زدایی منظم در ابتدا آموزش آرمیدگی داده می شود
تا نسبت به انقباض ها و گرفتگی بخش های مختلف بدن خود آگاهی داشته باشند
و ماهیچه های خود را سفت و شل کنند.

پس از ایجاد آرمیدگی محرکی که کمترین میزان ترس را در فرد ایجاد می کند تجسم می کنند
و این کار تا جایی ادامه پیدا می کند که فرد بدون هیچ ترسی، ترسناک ترین جنبه وضعیت را تجسم کند.
شکل شدید تر آن مواجهه غرقه سازی می باشد که در آن شخص به شدت و در حالی که راه گریزی ندارد،
با وضعیت یا شی ترسناک مواجه می شود.
شیوه های درمانی گفته شده باید زیر نظر روانشناس انجام شود
تا بر اساس میزان ترس فرد از موقعیت ها و اشیا سنجیده شده و دلایل آن مشخص شود
و بعد از تشخیص این اختلال روش درمانی موثر جهت بهبود شرایط فرد مشخص شود.
کلینیک روانشناسی ژوان با کادر درمانگران مجرب
و استفاده از روش های درمانی موثر می تواند برای افرادی که از اختلال فوبیا رنج می برند مفید واقع شود.