اختلال استرس بعد از کرونا
اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD و اختلال استرس حاد یا ASD،
افزایش استرس و اضطراب به دنبال مواجهه با رویدادهای پراسترس است.
رویدادهایی مثل درگیری در یک جنایت، تصادف، جنگ، آدم‌ربایی، فجایع طبیعی،
تجربه سوء رفتار جنسی یا جسمی سیستماتیک و یک بیماری تهدیدکننده حیات (آنچه که این روزها درگیرش هستیم).
باید توجه داشت که از اتفاق مورد نظر، یک ماه باید گذشته باشد که فرد تشخیص PTSD بگیرد.
اگر زیر ۱ ماه باشد فرد ASD است و درمان را شروع نمی‌کنیم اما یک‌سری اقدامات پیشگیرانه می‌توان انجام داد.
ابتلا به PTSD یا اختلال استرس به عوامل مختلفی بستگی دارد:
فرد قبل از واقعه چقدر در رشد روانی-اجتماعی و بیولوژیک، دوره رشد سالمی داشته است
یعنی مراحل را به‌موقع طی کرده است.
اگر فرد قبل از آن استرس‌های بزرگی در زندگی نداشته احتمال اینکه PTSD شود، کمتر است.
ولی رخ دادن بعضی از اتفاقات آن هم فقط یک‌بار، فرد را دچار PTSD می‌کند چون خیلی شدید است.
برخی اتفاقات آن‌قدر بار هیجانی زیادی دارد که یک بار آن هم می‌تواند فرد را PTSD کند
حتی فردی که قبلاً سابقه آسیب و مشکل روانی و هیجانی نداشته است.
در PTSD، اتفاق برای آن فرد آن‌قدر فاجعه‌آمیز است که فرد احساس می‌کند نتوانسته کاری انجام دهد
و آن زمانی که آن اتفاق افتاده است،
خیلی دست و پا بسته بوده و هیچ کاری از دستش برنیامده و به نوعی در آن اتفاق قربانی شده است.
یک سری اتفاقات ممکن است یک بار در زندگی آدم‌ها رخ دهد
ولی فرد هزاران بار آن را به شکل‌های مختلف برای خودش بازآفرینی می‌کند
و یواش‌یواش احساس می‌کند که دیگر تحملش را ندارد.
این ویژگی مهمی است که در PTSD اتفاق می‌افتد و افراد مبتلا، از آن خیلی آزار می‌بینند.
بنابراین به فردی که می‌خواهیم کمک کنیم،
در اولین مراحل از او می‌خواهیم یک سری تکنیک‌هایی استفاده کند که حواسش را از آن اتفاق پرت کند.
اتفاق دیگری که در PTSD می‌افتد اینکه افراد اعتمادشان را به آدم‌ها از دست می‌دهند
و این طرحواره برای فرد ساخته می‌شود که دنیا جای آسیب‌رسانی است و اگر می‌خواهی آسیب نبینی باید آسیب بزنی.
به همین دلیل اقدامات درمانی باید بسیار جدی گرفته شود.
از دیگر علائم اینکه حالت‌های بیش برانگیختگی در افراد دیده می‌شود و افراد گوش‌به‌زنگ هستند.
باید توجه داشت که در PTSD سطح آسیب آن‌قدر زیاد است که ساختار مغز فرد تغییر می‌کند
به همین دلیل یک‌سری درمانگران عنوان می‌کنند که اصلاً مشکل، مشکل بیولوژیک است
چون تصویربرداری‌هایی که از مغز افراد مبتلا انجام شده است،
نشان می‌دهد که عملکرد خیلی از قسمت‌های مغزشان با قبل از آسیب فرق دارد.
خیلی از قسمت‌های مغز آن‌ها دچار آتروفی می‌شود.
آسیب در بیولوژی مغز در اثر PTSD اتفاق می‌افتد.
PTSD قسمت‌های وسیعی از مغز را درگیر می‌کند.
تقریباً همه قسمت‌هایی که جزء سیستم لیمبیک است، آسیب می‌بیند.
اما به خاطر داشته باشیم که بسیاری از پژوهش‌ها از بهبود سیستم مغز بعد از درمان‌های روان‌شناختی حمایت می‌کنند.
در افراد PTSD یا اختلال استرس سه مرحله اتفاق می‌افتد:
۱) مرحله حاد و اورژانس:
اگر کسی در این مرحله مراجعه کند، دچار ترس‌های عجیب و غریب شده، فریاد می‌زند،
در کودکان مبتلا مادر گریه می‌کند و فریاد می‌زند.
در این مرحله بیشتر مداخلات پزشکی است مثل تجویز داروهای آرام‌بخش، خواب‌آور، SSRIها.
در مرحله اورژانس خدماتی انجام می‌شود که می‌خواهیم جلوی آسیب‌های بعدی گرفته شود.
اگر مطمئن شدیم خدمات اورژانس داده شده مرحله بعدی
۲) مداخلات روانشناسی است.
درمانگر بررسی می‌کند که برداشتش از آن اتفاق چیست، چطور فکر می‌کند،
سیر واقعه را چطور تعریف می‌کند.
درمانگر شروع می‌کند کمک‌های روان‌شناختی را انجام می‌دهد.
تا این مرحله در اکثر کشورها اجرا می‌شود. مرحله سومی هم وجود دارد که یک سال بعد از واقعه انجام می‌شود
و در خیلی از کشورها این مرحله سوم نادیده گرفته می‌شود و آن هم
۳) تغییرات ارزشی است
که در افراد اتفاق می‌افتد یعنی بعد از اینکه افراد آرام می‌شوند فکر می‌کنند که چرا اصلاً این اتفاق برای من افتاد.یک سری ارزش‌های فرد تغییر می‌کند
مثلاً فردی که خیلی کمک می‌کرد، الان دیگر نمی‌کند.
حتی ممکن است برای دیگران آسیب‌رسان باشند و این مرحله خطرناک‌تر است.
اگر مراجعی در مراحل اورژانس بیاید، از دارودرمانی کمک گرفته می‌شود تا علائمش تخفیف یابد
اما درمان‌های روان شناختی ازجمله CBT و EMDR علائم را بهتر کنترل می‌کند و پژوهش‌ها اثربخشی آن‌ها را مورد تأیید قرار می‌دهند.
توصیه می‌شود اگر فرد علائم اورژانسی زیاد دارد، دارودرمانی استفاده شود
چون اگر بخواهیم CBT یا EMDR کار کنیم کمی زمان می‌برد تا جواب دهد
و نمی‌توانیم در مورد افراد اجازه دهیم که یک ماه آسیب را تحمل کنند تا درمان جوابگو باشد.
برای یک‌سری از افراد خط اول درمان، داروست به‌خصوص آن‌هایی که علائم جسمی‌شان شدید است
ولی همان‌ها هم باید درمان‌های غیردارویی را دریافت کنند.
برای فردی که توانسته تا حدودی علائم جسمی را مدیریت کند
خط اول درمان، درمان غیردارویی است.
یک‌سری افراد هم هردو درمان به موازات هم باید جلو برود.
در کل باید توجه داشته باشیم که این روزها همگی به نوعی درگیر PTSD شده‌ایم.
ضمن به‌کار بردن هر تکنیکی که کمابیش از اطراف آموخته‌ایم باید به درمان آن در مناسبترین زمان توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
